Natuur volgens de buurman: tegels, een bezem en een bakje vooroordelen

Daar stond hij weer. Alsof het een jaarlijkse traditie is geworden, ergens tussen de eerste lentedag en zijn onvermijdelijke ochtendhumeur: de buurman met zijn standaard riedeltje over mijn katten. Je weet wel, die levensgevaarlijke roofdieren van me, die volgens hem verantwoordelijk zijn voor de massale vogelsterfte in Nederland. Terwijl hij dat zegt, leunt hij nonchalant op zijn favoriete tuingereedschap: een bezem. Niet om zijn tegelparadijs schoon te vegen, nee die blijkt hij dus gebruikt te hebben om mijn kat ‘een lesje te leren’.

Tussen neus en lippen door, alsof hij het heeft over een verdwaalde tak die hij weg heeft geveegd. “Ja, ik heb ‘m even met de bezem weggejaagd.” Weggejaagd, jawel. Alsof mijn kat, die normaal gezien amper de energie heeft om op te staan als er een vlinder voorbij komt, een soort sloopkogel is die zijn versteende tuin bedreigt.

Ah ja, die goeie ouwe “60% van de mensen vindt…” kaart. De buurman gooide hem er dit jaar ook vrolijk bij. Terwijl hij zijn bezem stevig vasthield, waarschijnlijk om zijn morele gelijk extra kracht bij te zetten kwam het eruit:

“Ja, 60% van de mensen vindt dat katten binnen moeten blijven.”

Oh, echt joh? 60%? Wat een toeval dat precies die ‘statistiek’ perfect aansluit bij zijn persoonlijke irritatie. Maar goed, je kent me, ik ben dan nét zo koppig als hij met zijn bezem, dus ik stelde de enige logische vraag:

“Bij wie hebben ze dat onderzoek gedaan?”

Het bleef stil. Je zag hem denken. Alsof hij voor het eerst besefte dat die cijfers ergens vandaan moeten komen en niet gewoon uit de lucht komen vallen samen met die 60.000 ‘geslachte’ vogels.

Dus ik ging nog even door:
“Weet je hoe zo’n onderzoek gaat? Hebben ze mensen in flatgebouwen zonder tuin gebeld? Of de tegel-liefhebbers zonder enige interesse in natuur? Misschien de mensen die hun goudvis als spannendste dierlijk contact zien?”

Geen antwoord. Alleen een ongemakkelijke beweging richting de keukendeur, want hij rook natuurlijk alweer koffie. Typisch.

De kunst van cijfers roepen zonder vragen te stellen

Het probleem is: mensen horen een percentage en denken meteen dat het een universele waarheid is. Alsof er een representatief onderzoek is gedaan onder álle kattenliefhebbers, tuineigenaren, natuurliefhebbers, stadsmensen, buitenlui én de katten zelf. Maar dat is natuurlijk niet zo.

Die 60%? Grote kans dat het gebaseerd is op een peiling waarbij de vraagstelling al zo gekleurd was dat de uitkomst vaststond. Vraag een groep mensen zonder huisdieren of ze vinden dat katten binnen moeten blijven “om vogels te redden”, en je weet precies welk antwoord je krijgt. Vraag het een kattenliefhebber met een tuin vol leven, en het gesprek wordt ineens een stuk genuanceerder.

Maar dat soort details interesseren de buurman niet. Zolang het cijfer zijn punt ondersteunt, is het waar. Hoe, wat en waarom? Dat verpest alleen maar de koffie.

Cijfers zonder context zijn als zijn tuin, helemaal leeg

Het blijft fascinerend hoe snel mensen zich vastklampen aan een percentage zonder zich af te vragen hoe dat percentage tot stand is gekomen. Geen enkele interesse in wie er is ondervraagd, op welke manier, en met welke bedoeling. Want laten we eerlijk zijn: als je het slim aanpakt, kun je met elke vraagstelling het antwoord krijgen dat je wilt.

“Vindt u dat katten binnen moeten blijven als u hoort dat ze miljoenen vogels vermoorden?”
Tja, wie zegt daar nou nee op? Maar stel je dezelfde vraag met een beetje context:
“Vindt u dat katten opgesloten moeten worden, terwijl de grootste oorzaak van vogelsterfte bij mensen en milieuvernietiging ligt?”
Dan zou die 60% ineens kunnen verdampen als sneeuw voor de zon.

Maar goed, dat soort nuance past niet in de wereld van de buurman. Daar is het simpel: kat slecht, bezem goed, koffie belangrijker dan nadenken.

Als onderzoeken net zo krom zijn als zijn moreel kompas

Dus de volgende keer dat hij weer komt aanzetten met zijn percentages, ga ik hem uitnodigen voor een klein onderzoekje van mijzelf. Eerste vraag:
“Vindt u dat mensen met een volledig betegelde tuin minder recht van spreken hebben over natuurbescherming?”

Ik schat dat ik daar wel een mooie 100% score op haal onder iedereen met een beetje groen in de tuin. Misschien moet ik dat doorgeven aan de media. Kijken of de buurman dát getal ook zo gretig herhaalt.

En terwijl hij dan alweer richting zijn koffie vlucht, zal ik mijn katten een aai geven. Want zij hoeven gelukkig niet te worstelen met kromme statistieken, halve waarheden en het idee dat ze zich moeten gedragen naar de grillen van mensen die denken dat je instinct kunt wegvegen met een bezem.

Even serieus. Katten blijven dieren. Punt. Je kunt ze niet opsluiten in een moreel besef. Je stuurt ze niet naar een therapeut om hun jachtinstinct te bespreken en te vragen of ze misschien wat meer mindful kunnen omgaan met hun omgeving. “Hoe voelde je je toen je die muis achterna zat, of die vogels liet schrikken?” Nee, zo werkt het niet. Maar dat lijkt de buurman niet helemaal te snappen. Hij verwacht blijkbaar dat mijn katten zich gedragen als robotjes die exact weten wat ‘mag’ en wat niet. Alsof ze ‘s avonds de krant lezen en besluiten hun gedrag aan te passen aan de nieuwste maatschappelijke normen.

En dat terwijl hij zelf denkt dat het prima is om met een bezem op andermans dier in te hakken. Want ja, katten mogen geen vogels lastigvallen, maar hij mag wel even lekker een kat meppen. Logica is duidelijk optioneel in zijn wereldbeeld.

De tegelterrorist versus de natuur

Laten we het even hebben over zijn tuin. Als je het woord biodiversiteit laat vallen, denkt hij waarschijnlijk dat het een nieuwe koffiesmaak is. Zijn tuin is een ode aan grijs: tegels, tegels en voor de afwisseling nog wat tegels. Het enige wat daar fluit, is de wind die geen obstakel tegenkomt. Geen struik, geen boom, geen schuilplek voor welk levend wezen dan ook. Maar hij maakt zich zorgen over de vogels. Waar die vogels dan zouden moeten zitten, blijft een raadsel. Misschien denkt hij dat mussen graag chillen op een stoeptegel bij 30 graden in de volle zon.

Mijn tuin daarentegen? Die is een vogelresort. Mussen, duiven, roodborstjes, koolmezen, merels die hun spa-momentje pakken in het vogelbad. En ja, drie katten die vooral expert zijn in nietsdoen. De enige jacht die zij fanatiek uitvoeren, is op een zonnig plekje. Toch denkt de buurman dat hier dagelijks een slachting plaatsvindt.

Mediawijsheid? liever koffie

Dus, elke keer als ik hem uitleg dat hij zich iets te veel baseert op slecht geïnterpreteerde koppen uit de media, voelt hij ineens een intense behoefte aan cafeïne. “Ik ga even koffie zetten,” zegt hij dan, terwijl hij zich haastig terugtrekt in zijn huis alsof ik hem zojuist vroeg naar de betekenis van het leven. Want ja, nadenken over hoe cijfers worden opgeklopt en hoe de media werkt? Daar heeft hij geen zin in. Dat verstoort zijn eenvoudige wereldbeeld waarin katten slecht zijn en hij de held is met zijn bezem.

En dan dat magische getal: 60.000 vogels. Elk jaar weer. Alsof mijn katten persoonlijk een Excel-bestand bijhouden van hun slachtoffers. Heeft hij ooit één veertje in mijn tuin gezien? Eén karkas? Nee. Maar hij heeft het gelezen, dus moet het wel waar zijn. Ondertussen vergeet hij dat de grootste slachting niet plaatsvindt door katten, maar door mensen met hun drang om alles te betegelen, bossen weg te zagen en weilanden te vol te bouwen. Maar dat past niet in zijn verhaal, want dan zou hij zichzelf ook moeten aankijken.

De vogelbescherming en hun selectieve verontwaardiging

En dan komt de Vogelbescherming om de hoek kijken, met hun standpunt dat katten en honden niet thuishoren in de stadsnatuur. Want stel je voor, dieren die zich gedragen zoals dieren doen. Ondertussen zie je dezelfde organisaties knikken als gemeenten oude bomen kappen omdat ze in de weg staan van ‘vernieuwing’. Of als een hele wijk ‘verduurzaamd’ wordt door eerst alle bestaande natuur om zeep te helpen. Alle kieren van de daken met precisie worden dicht getimmerd. Maar hé, als mijn kat per ongeluk naar een vogel kijkt, dan hebben we een probleem.

Hypocrisie op twee benen

Weet je wat het echte probleem is? Mensen zoals de buurman. Die met een bezem denken de natuur te kunnen corrigeren, terwijl ze zelf geen idee hebben wat natuur eigenlijk inhoudt. Die denken dat controle en regels alles oplossen. Alsof je instinct kunt verbieden. Mijn katten hebben nog meer respect voor hun omgeving dan de meeste mensen. Ze leven erin, ze zijn er onderdeel van. Niet zoals de buurman, die denkt dat natuur iets is dat je met een hogedrukspuit schoonmaakt.

Even relativeren, katten blijven katten

Begrijp me niet verkeerd, ik zeg niet dat katten heiligen zijn. Het zijn jagers, dat klopt. Maar laten we wel realistisch blijven. Het is niet alsof mijn katten ‘s nachts geheime vergaderingen houden om de vogelpopulatie strategisch uit te roeien. Ze volgen hun instinct, zoals elk dier dat doet. En het is aan ons als mensen om ervoor te zorgen dat er genoeg leefruimte is voor álle dieren, in plaats van de schuld bij de kat te leggen omdat wij zelf alles volstouwen met beton en regels.

Een bezem lost geen domheid op

Dus, beste buurman, mocht je dit ooit lezen of mocht je de moed vinden om volgend jaar wéér over de schutting te leunen met je bezem paraat, denk dan eens na. Niet over mijn katten, maar over je eigen rol in dit verhaal. Misschien moet je de bezem voortaan gebruiken waarvoor hij bedoeld is, en niet als verlengstuk van je frustratie. Want eerlijk? Het grootste gevaar voor de natuur staat niet op vier poten in mijn tuin. Het staat rechtop in een versteende tuin, zwaaiend met een bezem, en denkt dat hij het allemaal zo goed weet.

En voor de volgende keer: als je geen zin hebt in een gesprek over nuance, media en echte verantwoordelijkheid, zet die koffie dan meteen. Dan hoef je jezelf tenminste niet halverwege naar binnen te rennen zodra het gesprek moeilijk wordt.